Πέμπτη 24 Μαρτίου 2011

Το χαρτί των παλιών βιβλίων


Έχετε αναρωτηθεί πως γίνεται το χαρτί ενός  βιβλίου του 1830 να έχει διατηρήσει τη λευκάδα του (έστω και με σημάδια οξειδώσεων) όταν το χαρτί αρκετών πολύ μεταγενέστερων εκδόσεων π.χ. της δεκαετίας του 1950, έχει κατακιτρινίσει;
Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο παρασκευής του χαρτιού που άλλαξε σταδιακά μετά το 1850. Για εκατοντάδες χρόνια στη Δύση, το χαρτί παρασκευάζονταν από μακριές ίνες καθαρής κυτταρίνης από ράκη (κουρέλια), κυρίως λινού, κάνναβης ή βαμβακιού, οι οποίες απαιτούσαν λιγότερη επεξεργασία για να προσφέρουν καλή επιφάνεια γραψίματος.
Την παραδοσιακή αυτή τεχνική παραγωγής χαρτιού περιγράφει στην πιο κλασική μορφή της, η μηχανικός Δρ Θεοδώρα Φιλιππακοπούλου ως εξής: «Τα ράκη ή οι φυτικές ίνες διαβρέχονταν, αφήνονταν για ορισμένο χρόνο, βράζονταν με αλισίβα, τοποθετούνταν σε υφασμάτινες δικτυωτές τσάντες και πλένονταν με τρεχούμενο νερό, ώστε να απομακρυνθούν τα αλκαλικά συστατικά και οι ακαθαρσίες. Στη συνέχεια, χτυπούσαν (beat, από όπου προέρχεται ο όρος beater) με ξύλινες ράβδους μικρές ποσότητες του υλικού πάνω σε ξύλινους πάγκους. Ακολου­θούσε η αραίωση του πολτού με νερό σε μια δεξαμενή και η βύθιση ενός ορθογώνιου κόσκινου (mould) στη δεξαμενή. Το νερό αποστράγγιζε μέσω των ανοιγμάτων του κόσκινου και οι ίνες διαμόρφωναν το φύλλο του χαρτιού στην επιφάνεια του κόσκινου. Τα φύλλα απομακρύνονταν από το κόσκινο κι αφήνονταν να στεγνώσουν στον αέρα. Στο τέλος λείαιναν τη στεγνή επιφάνεια και πρόσθεταν κόλλα (συνήθως από σπόρους δημητριακών), για να μην ποτίζει το μελάνι.»
Η περιγραφή του τρόπου παραγωγής χαρτιού στο ελληνικό περιοδικό "Ανθολογία" του 1837 (κλικάρετε στην εικόνα για μεγένθυνση)
Συνέχεια της περιγραφής του τρόπου παραγωγής χαρτιού στο ελληνικό περιοδικό "Ανθολογία" του 1837 (κλικάρετε στην εικόνα για μεγένθυνση)
Για περισσότερα από 700 χρόνια (από τον 12ο έως τα τέλη του 18ου αιώνα) στις Δυτικές χώρες (Ευρώπη και Αμερική) το χαρτί παραγόταν από παλιά υφάσματα, τα οποία απλώς είχαν υφανθεί και δεν περιείχαν χημικές ή λευκαντικές ενώσεις. Τα ράκη κόβονταν σε μικρά κομμάτια και μετατρέπονταν σε χαρτί.
Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν λινά ράκη, ενώ από τα μέσα του 18ου αιώνα (όταν εξαπλώθηκε η χρήση των βαμβακερών υφασμάτων) επιπλέον και βαμβακερά. Καθώς το βαμβάκι περιέχει πάνω από 90% κυτταρίνη και το λινάρι περίπου 80%, τα χαρτιά αυτά είχαν μεγάλη αντοχή και διάρκεια ζωής. Η μεγάλη ζήτηση του χαρτιού, καθώς αυξανόταν συνεχώς η έκδοση βιβλίων και η κυκλοφορία εφημερίδων και περιοδικών, σύντομα προκάλεσε έλλειψη πάνινων ρακών. Το 1666 η Αγγλική βουλή εξέδωσε διάταγμα που επέτρεπε τη χρήση μάλλινων μόνο υφασμάτων και απαγόρευε τη χρήση λινών και βαμβακερών υφασμάτων για τον ενταφιασμό των νεκρών, με στόχο να εξοικονομηθούν τα τελευταία για τις χαρτοποιίες. Με τον τρόπο αυτό εξοικονομήθηκαν 90 τόνοι ρακών σε ένα χρόνο.


Κλικάρετε στη μικρή οθόνη και δείτε ένα ενδιαφέρον
βίντεο για την δημιουργία του χαρτιού.

Το 1680 στην Ολλανδία επινοήθηκε ο πρόδρομος των σύγχρονων μηχανημάτων αποΐνωσης (beater), ο οποίος έως και σήμερα ονομάζεται «Ολλανδός» (Hollander ή pile hollandaise στη γαλλική ορολογία). Όπως σημειώνει η μηχανικός Δρ Θεοδώρα Φιλιππακοπούλου «αποτελούταν από έναν μακρύ ξύλινο κάδο στρογγυλεμένο στα δύο άκρα, στο εσωτερικό του οποίου περιστρεφόταν συμπαγής ξύλινος κύλινδρος, ο οποίος έφερε σιδερένια μαχαίρια για την αποΐνωση των ρακών. Η κινητήρια δύναμη του συστήματος παρεχόταν από την ενέργεια του ανέμου ή του νερού. Η συνεχής παροχή νερού στο μηχάνημα επιτύγχανε ταυτόχρονα με την αποΐνωση πλύσιμο και καθαρισμό των ινών από τις ακαθαρσίες». Το κέρδος σε χρόνο υπήρξε πολύ σημαντικό καθώς έγινε εφικτή η παραγωγή 50 κιλών πολτού μέσα σε 6 έως 10 ώρες, όταν παλαιότερα χρειαζόντουσαν 30 έως 40 ώρες για δέκα κιλά.
Ο "Ολλανδός"
Όπως αναφέρει το site www.piaf-archives.org της Διεθνούς Ένωσης Γαλλόφωνων Αρχείων (AIAF), ο «Ολλανδός» διαδόθηκε στη Γαλλία στο δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα. Η χρήση του είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους παραγωγής του χαρτιού αλλά και της ποιότητας. Πράγματι, τα παραδοσιακά μηχανήματα απλώς «έτριβαν» τις ίνες» ενώ ο «Ολλανδός» τις τεμάχιζε με αποτέλεσμα να είναι πιο κοντές και η παραγόμενη χαρτόμαζα να έχει λιγότερη αντοχή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η γαλλική κυβέρνηση απαγόρευσε τη χρήση του «Ολλανδού» για την παραγωγή του χαρτιού των επίσημων έγγραφων μέχρι το 1861.
Καθώς η τυπογραφία κατανάλωνε μεγάλους όγκους χαρτιού, η πρώτη ύλη άρχισε να μειώνεται αισθητά με αποτέλεσμα να αναζητηθούν άλλες πηγές πρώτης ύλης. Μετά το 1850, οι χαρτοποιοί αντικατέστησαν σταδιακά την πρώτη ύλη από ξυλώδεις ίνες που ήταν κατά πολύ φτηνότερες, καθώς τον 19ο αιώνα υπήρχε αφθονία σε δένδρα.
Η κυτταρίνη του ξύλου όμως ήταν (και είναι) είναι χηµικώς ακάθαρτη και ασταθής, σε αντίθεση µε αυτή του βάµβακος, του λινού ή της καννάβεως, που εχρησιµοποιείτο παλαιότερα, όπως σημειώνει ο χημικός – συντηρητής αρχειακού υλικού Δρ Σπύρος Ζερβός. Το ξύλο περιέχει μια ουσία που λέγεται λιγνίνη και κιτρινίζει όταν εκτίθεται στον αέρα ή στο φως του ήλιου. Βέβαια, τα διαφορετικά είδη χαρτιού δεν έχουν την ίδια αναλογία λιγνίνης. Το χαρτί των εφημερίδων που είναι από τα φτηνότερα έχει μεγαλύτερη ποσότητα.
Αν και είχαν προηγηθεί πειραματικές παραγωγές χαρτιού από ξυλώδεις ίνες, οι πρώτες μηχανές εκτριβής (grinding) ξύλου χρονολογούνται από το 1844. Το συγκεκριμένο έτος, στη Γερμανία ο Friedrich Gottlob Keller κατασκεύασε ένα μηχάνημα θρυμμάτισης  ξύλου. Ο Keller κατόρθωσε να ξεχωρίσει τις ίνες από τη δομή του ξύλου συνθλίβοντας κομμάτια ξύλου με τη βοήθεια μιας περιστρεφόμενης και διαβρεχόμενης με νερό πέτρας. Έτσι, για πρώτη φορά παρασκεύασε μηχανική χαρτόμαζα (χρησιμοποιήθηκε για την εκτύπωση μιας εφημερίδας), προσθέτοντας όμως και ένα ποσοστό 40% ίνες από ράκη, για να αυξήσει την αντοχή της.
Ο Friedrich Gottlob Keller 
Το 1846 ο Γερμανός Heinrich Voelter, ιδιοκτήτης χαρτοποιίας, αγόρασε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του Keller, σχεδίασε και κατασκεύασε (με τη βοήθεια του μηχανικού Voith) μηχανήματα εκτριβής σε εμπορική κλίμακα. Έτσι, τελικά το 1852 ο Voelter παρήγαγε την πρώτη μηχανική χαρτόμαζα σε βιομηχανική κλίμακα, η οποία περιείχε και ένα ποσοστό ινών από ράκη. Ταυτόχρονα, αλλά ανεξάρτητα από τον Keller, ο Charles Fenerty το 1844 ήταν ο πρώτος που έφτιαξε μηχανική χαρτόμαζα στην Αμερική (συγκεκριμένα στο Halifax του Καναδά) από ξύλο ερυθρελάτης. Όμως η πρώτη βιομηχανικής κλίμακας παραγωγή μηχανικής χαρτόμαζας στην Αμερική πραγματοποιήθηκε το 1867 στη Μασαχουσέτη, χρησιμοποιώντας μηχανήματα εκτριβής που είχαν εισαχθεί από τη Γερμανία και βασίζονταν στα σχέδια του Voelter. Σύντομα κατασκευάστηκαν στην Αμερική παρόμοια μηχανήματα. Το 1863 τυπώθηκε δοκιμαστικά για πρώτη φορά αμερικάνικη εφημερίδα (η «Boston Weekly Journal») σε μηχανική χαρτόμαζα. Το 1866 λειτούργησε στον Καναδά η πρώτη μονάδα μηχανικής χαρτόμαζας, η οποία χρησιμοποιούσε ξύλο σφενδάμνου.
Η εκβιομηχάνιση της τυπογραφίας επέφερε και άλλες σημαντικές αλλαγές. Ειδικότερα, ξεκίνησε η κατεργασία του χαρτιού με κολοφώνιο (μία ειδική ρητίνη) και θειικό αργίλιο, ώστε το μελάνι να μη διαβρέχει όλη τη σελίδα και να παραμένουν ευανάγνωστοι οι τυπωμένοι χαρακτήρες. Ετσι, αν και η χρήση των συγκεκριμένων υλικών έκανε πιο εύκολη την αδιαβροχοποίηση του χαρτιού απ’ ό,τι στο παρελθόν, όπως αποκαλύφθηκε γύρω στο 1930, είχε επίσης και σαν συνέπεια την ταχύτερη φθορά των βιβλίων.
Σύμφωνα με δηλώσεις του Σλοβένου επιστήμονα Matija Strlic από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου, στο περιοδικό Wired, μία σελίδα που έχει κατεργαστεί με αυτό τον τρόπο έχει διάρκεια ζωής η οποία δεν ξεπερνά τα 200 χρόνια, τη στιγμή που σε ακόμη παλιότερα συγγράμματα έχουν χρησιμοποιηθεί πιο αβλαβείς πρώτες ύλες, με συνέπεια αυτά να μπορούν να παραμείνουν σε σχετικά καλή κατάσταση ακόμη κι έπειτα από μισή χιλιετία.
Το σύγχρονο χαρτί που κατασκευάζεται από µηχανικό πολτό ξύλου, εξακολουθεί να περιέχει πολλή λιγνίνη  και είναι από την κατασκευή του όξινο, σε σχέση µε αυτό, που κατασκευάζεται από χηµικό πολτό, που είναι ανθεκτικότερο και εν ολίγοις καθαρότερο. Αξίζει να σημειωθεί ότι την τελευταία δεκαετία, με τη σταδιακή στροφή στην παραγωγή αλκαλικού χαρτιού καθιερώνεται η χρήση του ανθρακικού ασβεστίου ως υλικού επιβάρυνσης και επικάλυψης του χαρτιού, επιτυγχάνονται πλέον καλύτερα αποτελέσματα τόσο στην απόδοση αλλά και την αντοχή στο χρόνο.
Η κατώτερη ποιότητα του χαρτιού που χρησιμοποιήθηκε μετά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, έχει ως αποτέλεσμα τη φθορά μεγάλου μέρους του βιβλιακού και αρχειακού υλικού. Σύμφωνα με άρθρο του προϊστάμενο της Υπηρεσίας Συντηρήσεως, Αποκαταστάσεως και Μικροφωτογραφήσεως της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Βασίλη Πελτίκογλου, το 2008, το 30-35% των βιβλίων της Εθνικής Βιβλιοθήκης είναι φθαρµένο και όξινο. Το ποσοστό αυτό είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Ενδεικτικά ο κ. Πελτίκογλου αναφέρει πως σε έρευνα που έγινε σε συλλογές µε σύγχρονο χαρτί, της περιόδου 1800-1990 στην Ολλανδία, αποδείχθηκε ότι στα Γενικά Αρχεία της Ολλανδίας, το 1,5% του χαρτιού είναι εύθρυπτο και το 6,3% είναι εξασθενηµένο και απώλεσε την αρχική του παγιότητα, το 2,2% είναι εύθρυπτο και το 4,4% απώλεσε την αρχική του παγιότητα στη Royal Library. Στη Γερµανία το 12-16% των βιβλιακών συλλογών έχουν όξινο και εύθρυπτο χαρτί. Στα 100 εκατοµµύρια βιβλία, περίπου, που φυλάσσονται στις ιταλικές βιβλιοθήκες, το 30-40% του χαρτιού είναι φθαρµένο. Επίσης το 20% περίπου των βιβλίων στην Γαλλία έχουν φθαρµένο χαρτί. Στην περίπτωση της Ελλάδος δεν έχουµε εθνικό στατιστικό πίνακα φθορών του βιβλιακού και αρχειακού υλικού.
Το 1994, η ISO (International Standard Organisation), δημοσίευσε τη νόρμα ISO 9706 μη όξινου (acid free) χαρτιού μακράς διαρκείας (Permanent Paper). Ο νέος αυτός τύπος ποιότητας χαρτιού έχει µεγάλη χηµική σταθερότητα και αντιστέκεται στις προσβολές µικροβίων. Κατασκευάζεται από ίνες βάµβακος, λινού ή και ξύλου υπό την προϋπόθεση να έχουν αφαιρεθεί όλα τα επιβλαβή υλικά από την κυτταρίνη.  Δεν περιέχει ενισχυτικά λαμπρότητας (optical brighteners), που χρησιµοποιούνται για την καλή οπτική εµφάνιση, όπως επίσης και λιγνίνη, Το ποσοστό των µεταλλικών αλάτων είναι ελεγχόµενο. Έχει ικανή εναποθήκευση σε ανθρακικό ασβέστιο, για να έχει τη δυνατότητα αντιµετώπισης της οξύτητας. Δεν έχει θαµπότητα και κολλαρίζεται µε ουδέτερη κόλλα, για να έχει την απαιτούµενη παγιότητα και ελαστικότητα. Παράλληλα, η ISO δημιούργησε τη νόρμα  ISO 11108 για το χαρτί αρχείου (Archival Paper). Πρόκειται για ένα χαρτί ακόμη υψηλότερων προδιαγραφών που συστήνεται για εκδόσεις μεγάλης αξίας. Πέρα από την αντίσταση στη φθορά του χρόνου, το χαρτί αρχείου έχει σχεδιαστεί ώστε να παρουσιάζει ιδιαίτερη ανθεκτικότητα και στη φθορά λόγω χρήσης. Είναι προφανές ότι τα συγκεκριμένα είδη χαρτιού είναι ακριβότερα.


                   Η υπεροχή της παράδοσης

Μουσείο παραδοσιακής χαρτοποίιας σε παλιό μύλο στη Γαλλία
Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας παραγωγής χαρτιού και τη διόρθωση εσφαλμένων πρακτικών παλαιότερων δεκαετιών, οι συλλέκτες τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο την ποιότητα των φύλλων των βιβλίων που έχουν εκδοθεί πριν το 1850.
Το κύρος των παραδοσιακών υλικών επιβεβαιώνεται άλλωστε και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: τα χαρτονομίσματα του ευρώ δεν κατασκευάζονται από ίνες ξύλου αλλά από ίνες βάμβακος.  Εξάλλου, μετρήσεις που έχουν γίνει από επιστήμονες όπως ο γερμανός χημικός Δρ Dieter Klemm, αναδεικνύουν την ποιοτική υπεροχή της ίνας βάμβακος η οποία έχει μέσο μήκος 9.000 μm όταν το αντίστοιχο μήκος μίας ίνας πεύκου είναι μόλις 3100 μm.
Ορισμένες χαρτοβιομηχανίες έχουν επιχειρήσει να φτιάξουν χαρτί που να έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το παραδοσιακό του 18ου αιώνα. Ωστόσο, ο γάλλος χαρτοποιός Jacques Bréjoux υποστηρίζει ότι αποτελούν απομιμήσεις λιγότερο καλής ποιότητας: «Τη δεκαετία του 60, η διαλογή των κουρελιών έγινε δύσκολη εξαιτίας της ύπαρξης συνθετικών υλικών στα υφάσματα. Έτσι αντικαταστάθηκαν από πρωτογενή υλικά όπως στουπιά λίνου και κάνναβης, χνούδια βάμβακος (ίνες υπερβολικά κοντές για να νηματοποιηθούν) ή μπανάνα Μανίλας (που καλλιεργείται αποκλειστικά για τις ίνες της). Ακόμη και όταν πετυχαίνουν την αναπαραγωγή της αισθητικής όψης ενός χαρτιού του 18ου αιώνα, αναμειγνύοντας εύθρυπτο βαμβάκι και σκληρό λινό δεν παύει να είναι ένα χαρτί το οποίο περιέχει τουλάχιστον κατά 60% ένα υλικό που δεν χρησιμοποιούνταν πριν από τον 19ο αιώνα. Δεν αντιδρά με τον ίδιο τρόπο στο περιβάλλον, με το λινό ή την κάνναβη. Δεν μπορεί να έχει τις ίδιες ιδιότητες με το χαρτί του οποίου αποτελεί απομίμηση. Δεν υπάρχει τίποτα πιο φυσικό από αυτά τα κομμάτια υφάσματος, τα λερωμένα από τον ιδρώτα, τα λίπη και το πύον. Που βρασμένα και ξαναβρασμένα σε αλκαλικές μπουγάδες, χτυπημένα και στημένα, κατέληξαν στο σακούλι ή στο καρότσι του ρακοσυλλέκτη και μετατράπηκαν εν τέλει σε πολτό. Η απάραμιλλη ποιότητα του προβιομηχανικού χαρτιού, η ευελιξία, η ακαμψία, η αντοχή και η απαλότητα του, οφείλονται σε όλες αυτές τις μεταμορφώσεις καθώς και στην τέχνη του μάστορα χαρτοποιού».
Σήμερα υπάρχουν ακόμη μερικοί μύλοι στην Ευρώπη, που φτιάχνουν χαρτί με τον παραδοσιακό τρόπο, σε μικρές ποσότητες.

Σχετικά links:




 

Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

ΔΙΣΤΟΜΟ

Ένα μοναδικό ντοκουμέντο απόπειρας
παραποίησης της Ιστορίας


Η γερμανική λογοκρισία κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941- 44), δεν άφηνε περιθώρια για ουδέτερη έστω στάση απέναντι στον Κατακτητή, από την πλευρά του νόμιμου Τύπου. Από τη στιγμή που κατέλαβαν την Ελλάδα στα τέλη Απριλίου του 1941, οι Γερμανοί υποχρέωσαν, μέσα σε μερικές ημέρες, εφημερίδες που μέχρι τότε τους πολεμούσαν, να δημοσιεύουν άρθρα υπέρ τους. Τις περισσότερες φορές επρόκειτο για μεταφράσεις γερμανών αρθρογράφων ή ανώνυμα άρθρα, ωστόσο υπήρξαν και αρκετά φιλογερμανικά άρθρα που δημοσιεύθηκαν με την υπογραφή ελλήνων αρθρογράφων. Γενικά, η λογοκρισία είχε ως αρχή να απαγορεύει τη δημοσίευση ειδήσεων σχετικών με τα εγκλήματα που διέπρατταν τα στρατεύματα Κατοχής. Εξαιρέσεις αποτελούσαν οι ανακοινώσεις εκτελέσεων, τις οποίες οι αρχές Κατοχής θεωρούσαν νόμιμα αντίποινα. Η εκτέλεση των 200 κομμουνιστών στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, για παράδειγμα, ανακοινώθηκε στις 30 Απριλίου 1944, σε ένα μικρό πλαίσιο στην Καθημερινή, μια ημέρα νωρίτερα, χωρίς παράθεση των ονομάτων και χωρίς γνωστοποίηση του τόπου και του χρόνου της εκτέλεσης.
Χρειάστηκε να περάσει ένας μήνας από τη σφαγή στο Δίστομο στις 10 Ιουνίου 1944, για να γράψει κάτι σχετικό η Καθημερινή και αυτό στη δεύτερη σελίδα. Σκοπός του δημοσιεύματος, ήταν αφενός να υποβαθμίσει το μέγεθος του εγκλήματος και αφετέρου να επιρρίψει τις όποιες ευθύνες στη δράση της Αντίστασης.

Παραθέτουμε το σχετικό δημοσίευμα της Καθημερινής της 9ης Ιουλίου 1944
(αναπαράγουμε το κείμενο χωρίς τους τόνους της καθαρεύουσας):

Η ΔΗΜΟΚΟΠΙΑ ΠΕΡΙ ΩΜΟΤΗΤΩΝ
ΕΙΣ ΤΟ ΔΙΣΤΟΜΟΝ


Η κομμουνιστική δημοκοπία, η οποία προσπαθεί ανέκαθεν να θορυβήση την κοινήν γνώμην των Αθηνών δια της εφευρέσεως  ψευδών ειδήσεων περί διαπραχθείσων ωμότητων, έθεσε κατά τας τελευταίας ημέρας εις κυκλοφορίαν μίαν νέαν σχετικήν ιστορίαν. Κομμουνισταί δημοκόποι διέδωσαν την φήμην, ότι εις το ειρηνικόν χωρίον Δίστομον (μεταξύ Λεβαδείας και Αραχώβης, επαρχίας Λεβαδείας) πλέον των 1000 ανδρών, γυναικών και παιδιών (!) κατεσφάγησαν με κτηνώδη τρόπο υπό μιας γερμανικής μονάδος. Ακόμη και ο δήμαρχος, ο ιερεύς και ο φαρμακοποιός του χωρίου δήθεν εδολοφονήθησαν ομού με τας οικογενείας των. Οι ελάχιστοι , που διέφυγον την τρομεράν αυτήν σφαγήν μετεφέρθησαν εν ασφάλεια μόνον χάρις εις τον Διεθνή Ερυθρόν Σταυρόν.
Δια κάθε φιλοπάτριδα Έλληνα, που γνωρίζει τας μεθόδους ψεύδους της προπαγάνδας του ΕΑΜ, είναι φανερά η κομμουνιστική προέλευσις και ο σκοπός της διαδόσεως ταύτης. Περί των πραγματικών γεγονότων εις το Δίστομον επληροφορήθημεν εν λεπτομέρεια τα εξής υπό της αρμόδιας αρχής:
Την 10 Ιουνίου 1944 μία γερμανική μονάς ευρισκομένη εν πορεία και μεταβαίνουσα από Λεβαδείας εις Αράχωβαν, εβλήθη έμπροσθεν του χωρίου Διστόμου με όπλα, οπλοπολυβόλα και ολμοβόλα. Η μονάς απώλεσε λόγω της άνανδρου ταύτης επιθέσεως του ΕΑΜ αριθμόν τινά εις νεκρούς και τραυματίας. Εν συνέχεια ανελήφθη ο αγών εναντίον των συμμοριτών οι οποίοι είχον οχυρωθή μέσα εις το Δίστομον, με όλα τα υπάρχοντα μέσα. Κατόπιν της χρησιμοποιήσεως των βαρέων γερμανικών όπλων, εκυριεύθη εξ εφόδου το Δίστομον, η φωλέα αυτή της συμμορίας. Ηριθμήθησαν περί τους 250 νεκροί συμμορίται. Ο θάνατος αριθμού τινός γυναικών και παιδιών υπήρξε αναπόφευκτος κατόπιν της χρησιμοποιήσεως των βαρέων όπλων και κατόπιν ενός τοιούτου κανονιοβολισμού εναντίον ενός χωρίου. Εν συνέχεια εδόθη εντολή όπως πυρποληθή το χωρίον, του οποίου οι κάτοικοι απεδείχθη ότι είχον συνεργασθή με τας συμμορίας.


ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ. ΕΑΝ ΟΙ ΣΥΜΜΟΡΙΤΑΙ ΤΟΥ ΕΑΜ ΔΕΝ ΕΒΑΛΛΟΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΟΣ, ΑΥΤΗ ΔΕΝ ΘΑ ΕΚΥΡΙΕΥΕΝ ΕΞ ΕΦΟΔΟΥ ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΑ ΚΑΤΕΚΑΙΕ ΤΟ ΧΩΡΙΟΝ.
Τα γεγονότα ταύτα παρέχουν εκ νέου την απόδειξιν, ότι εκείνοι που προξενούν καθημερινώς αμέτρητον δυστυχίαν εις τον ειρηνικόν ελληνικόν πλυθησμόν της υπαίθρου είναι οι συμμορίται. Φανερός σκοπός των είναι να ρίψουν την Ελλάδα εις ένα χάος αιμάτων και δακρύων.
Δια τον πληθυσμόν όμως της υπαίθρου τούτο αποτελεί μίαν νέαν προειδοποίησιν, όπως μη συνεργάζεται με τους κομμουνιστάς συμμορίτας. Εξαρτάται αποκλειστικώς από την στάσιν του πληθυσμού αν θα θιγή και αυτός  ή όχι από τα μέτρα τα λαμβανόμενα εναντίον των συμμοριών.
Ο λαός οφείλει ν’απέχη από του να λαμβάνη οιανδήποτε  πολιτικών ή στρατιωτικήν στάσιν. Μόνον κατά τον τρόπον αυτόν θ’ αποσοβηθή η πλήρης κατερείπωσις της χώρας. Διότι εκείνος που θα υποφέρη πάντοτε από κάθε στρατιωτικήν περιπλοκήν των πραγμάτων, θα είναι ο απλούς λαός και μόνον αυτός.
Η τρομερά καταστροφή που υπέστη ο ειρηνικός πληθυσμός εις την περιοχήν της εισβολής της βορείου Γαλλίας, είναι μια προειδοποίησις και δια τους Έλληνας. 47.000 άτομα – άνδρες, γυναίκες και παιδιά – ουδεμίαν έχοντα συμμετοχήν εις τον αγώνα, εφονεύθησαν εκεί κατά τη διεξαγωγή των φοβερών μαχών. Παρόμοια μοίρα θα επεφυλάσσετο και εις την Ελλάδα εις περίπτωσιν αγγλοαμερικανικής εισβολής, την οποίαν επιθυμεί το ΕΑΜ. Και διατί; Διότι μόνον έτσι θα ηδύνατο να επιτύχη τους σκοπούς του, τους υπαγορευθέντας υπό της Μόσχας. ΜΙΑ ΑΓΓΛΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΘΑ ΣΥΝΕΠΛΗΡΩΝΕ Ο,ΤΙ ΗΡΧΙΣΕΝ Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ: ΤΗΝ ΑΥΤΟΕΞΟΝΤΩΣΙΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΣΙΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ.



Η αλήθεια

Δεν θα μπορούσαμε να δημοσιεύσουμε ένα προπαγανδιστικό κείμενο διαστρέβλωσης της ιστορικής αλήθειας για τη σφαγή στο Δίστομο, χωρίς να αντιπαραθέσουμε τα πραγματικά γεγονότα:


Ιστορικό

Στις 10 Ιουνίου του 1944 ο Fritz Laufenbach, λοχαγός των SS του 2ου λόχου του 1ου τάγματος του 7ου τεθωρακισμένου συντάγματος της αστυνομίας SS, έλαβε διαταγή να μετακινήσει τον λόχο του από την Λειβαδιά προς το Δίστομο ,Στείρι και Κυριάκι με σκοπό τον εντοπισμό ανταρτών στην δυτική πλευρά του Ελικώνα. Σαν δόλωμα οιΓερμανοί είχαν 2 επιταγμένα Ελληνικά φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς, που προπορεύονταν της κύριας φάλαγγας. Ταυτόχρονα ο 10ος και 11ος λόχος του 3ου τάγματος από την Άμφισσα κατευθυνόταν προς το Δίστομο για να συναντήσουν τον 2ο λόχο. Οι 3 λόχοι συναντήθηκαν χωρίς να έχουν εντοπίσει αντάρτες εκτός από 18 παιδιά που κρύβονταν σε γύρω στάνες. Έξι από τα παιδιά που προσπάθησαν να δραπετεύσουν εκτελέστηκαν. Οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και εκφοβίζοντας τους χωρικούς έμαθαν ότι υπήρχαν αντάρτες στο Στείρι. Ο 2ος λόχος κατευθύνθηκε προς τα εκεί και στην θέση Λιθαράκι ,περιοχή του Στειρίου έπεσε σε ενέδρα των ανταρτών του 11ου λόχου του 3ου τάγματος του 34ου συντάγματος του ΕΛΑΣ. Η μάχη του Στειρίου ήταν σκληρή και κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση . Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί και των ανταρτών 1.

Η μάχη του Στειρίου


Το πρωί του Σαββάτου της 10ης Ιουνίου του1944 οι δυνάμεις του 11ου Λόχου του ΙΙΙ/34 τάγματος του ΕΛΑΣ  με διοικητή τον λοχαγό Χριστόφορο παίρνοντας εντολή έφυγαν από το Κυριάκι και κατέβηκαν στο Στείρι, περιμένοντας τις επίλεκτες δυνάμεις των Γερμανών που είχαν διαταχθεί από την Λιβαδειά και την Άμφισσα να έλθουν με σκοπό την τρομοκράτηση και εκφοβισμό του πληθυσμού του Διστόμου, αλλά και του Στειρίου και του Κυριακίου . Εκείνη την χρονική περίοδο πολλοί κάτοικοι των χωριών αυτών ήσαν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας ,ενώ το Γ΄ Ράιχ είχε υποστεί σημαντικές ήττες τόσο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη.
Οι αντάρτες φτάνοντας στο Στείρι επέλεξαν το κατάλληλο σημείο στήνοντας ενέδρα με τρεις διμοιρίες στη θέση Λιθαράκι 1,5 χιλιόμετρο πριν το χωριό περιμένοντας τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί φθάνοντας στο Δίστομο και τρομοκρατώντας τους κατοίκους απόσπασαν την πληροφορία ότι υπάρχουν αντάρτες στο Στείρι. Έτσι πριν τις 12:00 το μεσημέρι, 4 γερμανικά και 2 επιταγμένα ελληνικά φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς για να μην κινήσουν υποψίες , έφυγαν από το Δίστομο με προορισμό το Στείρι με σκοπό να συνεχίσουν και εκεί τα ίδια (βιαιοπραγίες, εκφοβισμό και εκτελέσεις του πληθυσμού).Η μάχη κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση. Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί άνδρες, μεταξύ αυτών και ένας αξιωματικός που εκτελούσε χρέη μεταφραστή, ο οποίος μεταφέρθηκε τραυματισμένος και πέθανε στο Δίστομο ενώ των Ελλήνων ένας νεκρός.

Η Σφαγή του Διστόμου

Μετά την μάχη οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και σε αντίποινα για τις απώλειές τους άρχισαν την σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο χωριό. Η μανία τους ήταν τόσο μεγάλη που δεν ξεχώριζαν από το μακελειό ούτε τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους. Τον ιερέα του χωριού τον αποκεφάλισαν, βρέφη εκτελέστηκαν και γυναίκες βιάστηκαν πριν θανατωθούν. Η σφαγή σταμάτησε μόνο όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λειβαδιά, αφού πρώτα έκαψαν τα σπίτια του χωριού. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και κατά την επιστροφή των Γερμανών στην βάση τους, καθώς σκότωναν όποιον άμαχο έβρισκαν στον δρόμο τους. Οι νεκροί του Δίστομου έφτασαν τους 228, από τους οποίους οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσα τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, George Wehrly που έφτασε στο Δίστομο μετά από λίγες μέρες κάνει λόγο για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή.
Ένας από τους επικεφαλής που θεωρήθηκε υπεύθυνος για την σφαγή στο Δίστομο, ο Χανς Τσάμπελ (Hans Zampel) μετά το τέλος του πολέμου συνελήφθη στη Γαλλία και εκδόθηκε στην Ελλάδα. Στην πορεία ζητήθηκε η μεταφορά του στην Γερμανία για τις εκεί έρευνες όπου και παρέμεινε.
Ο λοχαγός των SS Φριτς Λάουτενμπαχ (Fritz Lautenbach) είναι ο άνθρωπος που εκτέλεσε την εντολή και συνέταξε την σχετική ψευδή αναφορά. Η αναφορά του Lautenbach, αμφισβητήθηκε άμεσα από τον επίσης αυτόπτη μάρτυρα της μυστικης αστυνομίας, Georg Koch, o οποίος συνόδευε την αποστολή.

(Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια)



Η είδηση της σφαγής του Διστόμου, όπως δημοσιεύθηκε στην παράνομη
αντιστασιακή εφημερίδα "΅Ελεύθερη Ελλάδα" της 25ης Ιουνίου 1944
 

Σχετικοί σύνδεσμοι:




Πέμπτη 10 Μαρτίου 2011

Η ΝΕΟΛΑΙΑ



Τα πιο σπάνια τεύχη


Τα τεύχη της Νεολαίας από το 104 της 2ης Νοεμβρίου 1940 έως το τελευταίο τεύχος  (132) της 19ης Απριλίου 1941, έχουν διπλή συλλεκτική αξία καθώς πέρα από την δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά καλύπτουν και το Έπος του 1940. Παρόλα αυτά ορισμένα παλαιότερα τεύχη μπορούν να θεωρηθούν επίσης ιδιαίτερης  αξίας:  Ποιός συλλέκτης, για παράδειγμα, δεν θα ήθελε το τεύχος 1 της 15ης Οκτωβρίου 1938; Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν εξάλλου το τεύχος 48 της 9ης Σεπτεμβρίου  1939 καθώς είναι το πρώτο που αναφέρεται στην έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και φυσικά   το τεύχος 78 της 24ης Αυγούστου 1940, το οποίο έχει δισέλιδο αφιέρωμα για τον τορπιλισμό της Έλλης.
Η συγκεκριμένη αξιολόγηση γίνεται με βάση τις χρονολογίες και τα θέματα των περιεχόμενων. Αν γίνοταν με κριτήριο την ομορφιά και η πρωτοτυπία των εξωφύλλων, θα επιλέγονταν πιθανότατα διαφορετικά τεύχη.

Το πρώτο τεύχος της Νεολαίας της 15ης Οκτωβρίου 1938

Το τεύχος 48 της 9ης Σεπτεμβριου 1939 αναφέρεται στην 
έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Το τεύχος 78 της 24ης Αυγούστου 1940, που αναφέρεται στον τορπιλισμό 
της Έλλης. Το στρατιωτικό εξώφυλλο προιδεάζει έμμεσα τους αναγνώστες για 
τον επερχόμενο πόλεμο με την Ιταλία.


Το τεύχος 108 της 2ης Νοεμβρίου 1940 είναι το πρώτο του 
Πολέμου και ίσως το σπανιότερο απ' όλα.


Το πένθιμο τεύχος 121 της 2ης Φεβρουαρίου 1941 είναι το πρώτο που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατο του Ιωάννη Μεταξά (29 Ιανουαρίου 1941).

Το τεύχος 131 της 12ης Απριλίου 1941, είναι το πρώτο (και πρωτελευταίο) που κυκλοφόρησε μετά την επίθεση των Γερμανών κατά της Ελλάδος.


Το τεύχος 132 της 19ης Απριλίου 1941 είναι το τελευταίο και 
σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής.




  Το πλήρες αρχείο της ''Νεολαίας":

http://ioannismetaxas.gr/Periodiko_Neolaia.html




Τρίτη 8 Μαρτίου 2011

SIGNAL - ΣΥΝΘΗΜΑ


Αφιερώνω το παρόν άρθρο στο «Σύνθημα», σημειώνοντας ότι το ενδιαφέρον μου για το συγκεκριμένο περιοδικό είναι καθαρά συλλεκτικό και ιστορικό…
Το «Signal» ή «Σύνθημα» ήταν το κύριο περιοδικό προπαγάνδας των Ναζί την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.  Η σχεδίαση του ήταν εμπνευσμένη από το αμερικάνικο περιοδικό LIFE, αλλά και το γαλλικό περιοδικό MATCH από το οποίο δανείστηκε το σχήμα (27 x 36,5 εκ.). Πρωτοποριακό από τεχνικής άποψης για την εποχή του, ξεχώριζε για τις έγχρωμες φωτογραφίες του.
Το όνομα «Signal» κάθε άλλο παρά τυχαίο ήταν αφού η συγκεκριμένη λέξη είναι κατανοητή και εύκολα μεταφράσιμη σε πολλές γλώσσες. Είναι χαρακτηριστικό ότι γράφεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα ισπανικά.
Αρχικά, το «Signal», τυπωνόταν μόνο στο Βερολίνο, στο τυπογραφείο Deutsche Verlag AG, το οποίο το Ναζιστικό κράτος είχε κατάσχει από τον εβραίο ιδιοκτήτη του, από το 1937. Από τη γέννησή του, το περιοδικό ήταν διαθέσιμο σε τέσσερις γλώσσες: γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και αγγλικά. Το τεύχος 1 εκδόθηκε στις 15 Απριλίου 1940 και κυκλοφόρησε σε 135.600 αντίτυπα, ήτοι 28.000 αγγλικά, 40.000 ιταλικά, 27.600 γαλλικά και 40.000 γερμανικά.  Το τελευταίο τεύχος κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1945, ενώ το Γ’ Ραιχ έπνεε τα λοίσθια. Στο μεσοδιάστημα, το «Signal» μεταφράστηκε σε 30 διαφορετικές γλώσσες  (25 εκδόσεις  και 5 δευτερεύουσες για τους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης). Υπήρξαν σχέδια ακόμη και Ιαπωνικής και Ουκρανικής έκδοσης, τα οποία ωστόσο δεν υλοποιηθήκαν.
Όλες οι εθνικές εκδόσεις περιείχαν φωτογραφίες και θέματα από τη γερμανική (συνήθως και το εξώφυλλο ήταν κοινό) και θέματα που αφορούσαν ξεχωριστά κάθε χώρα.
Σύμφωνα με τον γάλλο συλλέκτη Franck Chevallet, ο οποίος έχει κάνει πανευρωπαϊκή έρευνα, η ελληνική έκδοση του «Signal», κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1941 μέχρι και τον Ιούνιο του 1944. Το πρώτο τεύχος είχε ως βασικό θέμα τη Μάχη της Κρήτης.  

Προπαγανδιστικό άρθρο της ελληνικής έκδοσης του Signal που επισημαίνει τη στρατηγική γεωγραφική θέση της Ελλάδος.

Ο σκοπός του περιοδικού, δεν ήταν τόσο ο προσηλυτισμός των ξένων πολιτών στη Ναζιστική ιδεολογία, όσο η παθητική αποδοχή από την πλευρά τους, της Νέας Τάξης. Γι’αυτό δεν περίεχε αντισημιτικά – ρατσιστικά άρθρα και φυσικά πολύ λιγότερο αναφορές στις φυλετικές διώξεις και ακόμη λιγότερο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τη μαζική δολοφονική λειτουργία των οποίων οι Ναζί προσπαθούσαν να αποκρύψουν.
Αντίθετα, το «Σύνθημα» περίεχε πλήθος στρατιωτικά άρθρα που εκθείαζαν την υπεροχή της Wehrmacht. Υπήρχαν επίσης άρθρα που υποστήριζαν ότι η Γερμανία απελευθερώνει τον κόσμο από τις καπιταλιστικές- πλουτοκρατορικές χώρες, όπως την Αγγλία ενώ αναδεικνυόταν η ισχύς της γερμανικής οικονομικής αυτοκρατορίας και ευρύτερα του γερμανικού μοντέλου κοινωνίας.
Οι πολιτιστικές σελίδες με θέματα για τον κινηματογράφο, τη μόδα, την ιστορία  και την τέχνη εμφάνιζαν τη Γερμανία ως μία πρωτοπόρα χώρα με σημαντική συμβολή στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Το περιοδικό δημοσίευε και τολμηρές φωτογραφίες για την εποχή, προκειμένου να προβάλλει το γερμανικό ιδεώδες της γυναίκας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Πορτογαλική κυβέρνηση λογόκρινε τεύχος του «Συνθήματος», διότι περιείχε φωτογραφία γυμνής γυναίκας στις εσωτερικές σελίδες του. Στη συνέχεια, μετά από παρέμβαση του γερμανού πρέσβη, η πορτογαλική έκδοση έγινε «πιο συντηρητική».
Μετά την πανωλεθρία που υπέστη ο γερμανικός στρατός στο Στάλινγκραντ (Φεβρουάριος 1943),  η στρατιωτική αρθρογραφία αναπροσαρμόστηκε. Το Στάλινγκράντ παρουσιάστηκε στους αναγνώστες ως ένα έπος θυσίας για το οποίο ο γερμανικός στρατός θα πάρει εκδίκηση από τις ορδές των Μπολσεβίκων. Παράλληλα, δημοσιεύονταν ρεπορτάζ που προπαγάνδιζαν πόσο καλά περνούσαν οι ξένοι εργάτες στο Γ’ Ράιχ. Η κοινή γνώμη των κατεχόμενων αλλά και των ουδέτερων χωρών έπρεπε να πειστεί ότι η Νέα Τάξη είναι καλή για όλη την Ευρώπη.
Όταν η ήττα της Γερμανίας φαινόταν πλέον αναπόφευκτη, ο θριαμβευτικός τόνος του περιοδικού άλλαξε και η αρθρογραφία επικεντρώνονταν στην ανάγκη ενότητας των Ευρωπαίων απέναντι στη απειλή των Μπολσεβίκων. Τα τελευταία άρθρα της αγγλικής έκδοσης του «Συνθήματος», αφήναν να εννοηθεί ότι ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος μεταξύ των Αγγλοαμερικανών και των Σοβιετικών ήταν αναπόφευκτος, γεγονός που αποτελούσε μια έμμεση παραδοχή της ήττας των Γερμανών.


ΤΑ ΨΕΥΤΙΚΑ «SIGNAL»

Το 1941, οι βρετανικές υπηρεσίες προπαγάνδας εξέδωσαν ένα ψεύτικο τεύχος «Signal» με προορισμό την Τουρκία. Το συγκεκριμένο περιοδικό είχε παρόμοιο στήσιμο, το ίδιο σχήμα και τον ίδιο αριθμό σελίδων με το κανονικό. Φυσικά, περίεχε άρθρα κατά της Γερμανίας. Επίσης, το 1944, η βελγική Αντίσταση εξέδωσε ένα αντίγραφο του «Signal», με εξώφυλλο που έδειχνε τον Χίτλερ με χειροπέδες. 

Ο Γάλλος συλλέκτης Franck Chevallet έχει καταγράψει τις παρακάτω ευρωπαϊκές και μη εκδόσεις του «Signal», με τους αντίστοιχους κωδικούς που χρησιμοποιούσε το περιοδικό, για κάθε χώρα ή εθνότητα: γερμανική (D), αγγλική (E), γαλλική (F), δίγλωσση ιταλογερμανική (D/I) και καθαρά ιταλική (I)  στη συνέχεια (από το 1943),  δανέζικη (Da), ολλανδική (Η), νορβηγική (Ν), δίγλωσση γερμανοισπανική (D/Sp) και αμιγώς ισπανική (Sp) στη συνέχεια (από το 1941), βουλγαρική (Β), σουηδική (Sch), δίγλωσση γερμανοουγγρική (D/U) και αμιγώς ουγγρική (U) μετέπειτα (από το 1944), κροατική (Kr), ρουμάνικη (Ru), αραβική – AR (ελάχιστα τεύχη), πορτογαλική (Po), ελληνική (G), ιρανική -IR (ελάχιστα τεύχη), φινλανδική (Fi), τουρκική -TU (ένα τεύχος το 1941), σλοβακική (Sl), σερβική (S), ρωσική (Rus), λαών Ανατολικής Ευρώπης (Ost), πολωνική (P), εσθονική (EST) και λετονική (L).
Ρωσική έκδοση του "Signal"

ΔΥΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ SITES ΓΙΑ ΤΟ "Signal":
(Το πρώτο στα αγγλικά και το δεύτερο στα γαλλικά)




Δευτέρα 7 Μαρτίου 2011

Συλλέκτης παλιών βιβλίων και εφημερίδων

Εδώ και μερικά χρόνια αναζητώ σπάνια παλιά βιβλία και εφημερίδες, ελληνικά και ξένα. Το 2010, αποφάσισα εκτός από συλλέκτης να γίνω και ιδιώτης πωλητής σπάνιων εντύπων, δημιουργώντας ηλεκτρονικό κατάστημα στο Ίντερνετ:
http://www.124sold.gr/otheritems.php?owner=18749&nick=flocel
Διαπίστωσα ότι στην Ελλάδα, ελάχιστοι πωλούν σπάνια έντυπα μέσω Διαδικτύου (σε αντίθεση με τη Γαλλία) και όταν πραγματικά διαθέτουν κάτι αξιόλογο προς πώληση, ζητούν παράλογες τιμές. Η κατάσταση αυτή αδικεί τον συλλέκτη και δεν συμβάλλει στη διάσωση πολυτίμων αρχείων.
Η προτίμησή μου όσον αφορά το ελληνικό έντυπο επικεντρώνεται στις εφημερίδες και τα περιοδικά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στα βιβλία του 19ου αιώνα. Όσο περίεργο και αν φαίνεται αυτό, ένας παράνομος «Ριζοσπάστης» ή «Απελευθερωτής» της Αντίστασης (1941-44) μπορεί να είναι πιο σπάνιος και ενίοτε πιο ακριβός από ένα ελληνικό βιβλίο της εποχής του βασιλιά Όθωνα (1833-1862).
Η παλαιότητα είναι ένα από τα στοιχεία που καθορίζουν την αξία ενός εντύπου αλλά δεν είναι το μοναδικό. Σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζουν επίσης το θέμα, ο συγγραφέας, ο αριθμός των αντιτύπων και η κατάσταση του εντύπου.
Έστω ότι το 1899, ένας άγνωστος ποιητής δημοσιεύει την ποιητική του συλλογή σε μόλις 100 αντίτυπα. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα το βιβλίο του έχει μεγάλη αξία γιατί είναι παλιό και έχει κυκλοφορήσει σε λίγα αντίτυπα; Η απάντησή είναι όχι, εφόσον ο ποιητής παραμένει άγνωστος το 2011.
Άρα η παλαιότητα και ο περιορισμένος αριθμός αντιτύπων δεν αρκούν για να προσδώσουν αξία σε ένα βιβλίο. Βέβαια, αν το βιβλίο είχε εκδοθεί το 1599, είναι αυτονόητο ότι θα είχε κάποια αξία ακόμη και αν ο συγγραφέας ήταν άγνωστος και το θέμα αδιάφορο καθώς το 1599, ο αριθμός των βιβλίων ήταν εξαιρετικά πιο περιορισμένος σε σχέση με την εποχή μας.
Τα μεταχειρισμένα βιβλία της δεκαετίας του 1950 και του 1960 που πωλούνται στα περισσότερα συλλεκτικά παζάρια δεν ανήκουν στην κατηγορία των σπάνιων βιβλίων, εκτός πια κι αν φέρουν την ιδιόχειρη υπογραφή μιας σημαντικής προσωπικότητας.
Οι εφημερίδες πρόσφατων περασμένων δεκαετιών, οι οποίες πωλούνται χύμα και σε κακή κατάσταση, δύσκολα μπορούν να θεωρηθούν συλλεκτικά κομμάτια.
Βέβαια, εάν διατεθούν ως δεμένος τόμος, που αφορά σε μια ολοκληρωμένη χρονική περίοδο π.χ. «Τα Νέα» όλου του έτους 1965, και σε καλή κατάσταση, τότε αποκτούν συλλεκτική αξία. Το ίδιο ισχύει και για μεμονωμένες ημερομηνίες, που αφορούν σε σημαντικά γεγονότα. Οι ελληνικές εφημερίδες που κυκλοφόρησαν αμέσως μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 και στις 17 Νοεμβρίου 1973 (καταστολή εξέγερσης Πολυτεχνείου), δεν αξιολογούνται τόσο με βάση την παλαιότητά τους όσο με βάση το θέμα και τον τρόπο με το οποίο αυτό παρουσιάζεται. Ένας συλλέκτης μπορεί να πληρώσει 30 ευρώ για μια τέτοια εφημερίδα όταν για μια άλλη εφημερίδα του ίδιου έτους αλλά με διαφορετική ημερομηνία δεν θα καταδεχόταν να δώσει ούτε πέντε ευρώ.

Our site is at APN Greece Directory